- Published Date
Μελίνα μερκούρη
«…πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας…»,
Από την κατασκευή του Παρθενώνα έχουν περάσει σχεδόν 25 αιώνες. Ο ναός γνώρισε πολλές περιπέτειες. Η πρώτη μεγάλη καταστροφή έγινε στο τέλος του 4ου αι. µ.Χ. και οφειλόταν σε εμπρησμό. Tον 6ο αι. µ.X. ο Παρθενώνας μετατράπηκε σε εκκλησία. Kατά το Μεσαίωνα ήταν γνωστή ως Παναγία η Αθηνιώτισσα. Tο 1205 έγινε εκκλησία λατινικού δόγµατος. Το 1458, οι Οθωμανοί Τούρκοι µετέτρεψαν το μεγάλο ναό σε µουσουλµανικό τέµενος. Κατά την εκστρατεία του Φραγκίσκου Μοροζίνι, το 1687, ένα µεγάλο τµήµα του ναού κατέρρευσε από έκρηξη. Από τότε το µνηµείο λεηλατήθηκε συστηµατικά κυρίως από το Λόρδο Έλγιν, ο οποίος εκµεταλλευόµενος τις συνθήκες της εποχής, λίγο µετά το 1800, προχώρησε στην απόσπαση και αρπαγή πολλών γλυπτών του ναού που βρίσκονται τώρα στο Bρετανικό Mουσείο, στο Λονδίνο.
Τα γλυπτά αφαιρέθηκαν απ’ τον Παρθενώνα, τον Ναό της Απτέρου Νίκης κι από άλλους αρχαιολογικούς χώρους, το χρονικό διάστημα 1803-1812. Τα γλυπτά τελικώς τα αγόρασε απ’ τον λόρδο του Έλγιν, η αγγλική κυβέρνηση το 1816 κι έκτοτε βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.
Η εν λόγω συλλογή περιλαμβάνει μερικά από τα γλυπτά των αετωμάτων
Πιο συγκεκριμένα, που βρίσκονται τα γλυπτά:
- από τις 28 σωζόμενες μορφές των αετωμάτων οι 19 βρίσκονται στο Λονδίνο και οι 9 στην Αθήνα
- από τις 64 σωζόμενες μετόπες οι 48 βρίσκονται στην Αθήνα και οι 16 στο Λονδίνο
- από τους 97 σωζόμενους λίθους της Ζωφόρου του Παρθενώνα οι 56 βρίσκονται στο Λονδίνο και μόνο οι 41 στην Αθήνα.
Ως εκ τούτου, αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 1/2 απ' ό,τι απομένει από τη γλυπτική διακόσμηση του Παρθενώνα που διασώθηκε: 75 μέτρα από τα αρχικά 160 μέτρα, 15 από τις 92 μετόπες, 17 τμηματικές φιγούρες από τα αετώματα, όπως επίσης και άλλα τμήματα της αρχιτεκτονικής.
Οι μετόπες απεικονίζουν:
- στην ανατολική πλευρά την Τιτανομαχία
- στη δυτική πλευρά την Αμαζονομαχία
- στη βόρεια τον Τρωικό πόλεμο
- στη νότια πλευρά, τη μάχη μεταξύ Κενταύρων και Λαπίθων
- στο ανατολικό αέτωμα αναπαριστάται η γέννηση της Αθηνάς
- στο δυτικό, η διαμάχη της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για την κηδεμονία της Αθήνας
Τα αποκτήματα του Έλγιν περιλαμβάνουν ακόμη αντικείμενα από άλλα κτίρια της αθηναϊκής Ακρόπολης: το Ερέχθειο, που μεταβλήθηκε σε ερείπιο κατά τον ελληνικό αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821-33), τα Προπύλαια και τον Ναό της Αθηνάς Νίκης. Ο λόρδος Έλγιν πήρε περίπου τα μισά από τα Γλυπτά του Παρθενώνα και από τα υπόλοιπα δημιουργήθηκαν εκμαγεία σε γύψο.
Το 1983 έγιναν οι πρώτες προσπάθειες για την επιστροφή των Μαρμάρων στην Ελλάδα, από την τότε υπουργό πολιτισμού, Μελίνα Μερκούρη.
Στις 20 Ιουνίου 2009, ημέρα ιστορική για την Αθήνα. Εγκαινιάζεται το Νέο Μουσείο Ακρόπολης. Η Ελλάδα αισθάνεται ότι, το επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου, καταρρίπτεται. Ό,τι, μπορεί να διατυπώσει «δυνατά», την απαίτηση για επανένωση, επιστροφή των Μαρμάρων.
Είναι μία ημέρα συγκινησιακά φορτισμένη. Στα εγκαίνια δίνουν το «παρών» ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μπαρόζο, ο γενικός διευθυντής της Unesco, Κοϊσίρο Ματσούρα, πρόεδροι και πρωθυπουργοί από την Κύπρο, την Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κροατία, Σερβία, Σλοβακία, Φινλανδία, Μαυροβούνιο, Βιετνάμ και Κίνα, καθώς και 21 υπουργοί Πολιτισμού από όλο τον κόσμο, σύσσωμη η ελληνική πολιτική και πολιτειακή ηγεσία. Ο Αντώνης Σαμαράς, υπουργός Πολιτισμού στην κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή, σε μια συμβολική κίνηση, που μεταδόθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, τοποθετεί κομμάτι μαρμάρου που επεστράφη από το Μουσείο του Βατικανό, στη Μετόπη του Παρθενώνα.
Το Νέο Μουσείο συνομιλεί με τον Παρθενώνα. Ο επισκέπτης μπορεί εύκολα να κατανοήσει ποια είναι τα μαρμάρινα μέλη από τον Λόρδο Ελγιν και βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, καθώς τα αυθεντικά εκτίθενται με τα γύψινα εκμαγεία ( του 1846) ώστε να καταστεί απόλυτα προφανής, μια από τις μεγαλύτερες κλοπές της ιστορίας.
Τα Επιχειρήματα που Χρησιμοποιήθηκαν για να Παραμείνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα στο Λονδίνο
Τα επιχειρήματα και οι ανταποκρίσεις τους περιλαμβάνουν:
- Η συντήρηση μιάς ενιαίας παγκόσμιας συλλογής, όλη ορατή σε μία τοποθεσία, χρησιμεύοντας ως παγκόσμιο κέντρο κληρονομιάς.
- Ο ισχυρισμός ότι, εκπληρώνοντας όλες τις απαιτήσεις αποκατάστασης, θα αδειάσει τα πιό πολλά μεγάλα μουσεία του κόσμου. (Ωστόσο, η Ελληνική Κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι δεν έχει απαίτηση για κανένα από τα χιλιάδες άλλα τεμάχια τέχνης της Αρχαίας Ελλάδας, που κρατούνται σε μουσεία στο εξωτερικό. Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι ειδική περίπτωση, λόγω του ότι είναι αναπόσπαστο μέρος της κατασκευής και θα πρέπει να επιδειχθούν δίπλα στα άλλα Μάρμαρα στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης, που επιτρέπει στους επισκέπτες να βλέπουν τον ίδιο τον Παρθενών από την αίθουσα έκθεσης.)
- Τα Μάρμαρα σώθηκαν από τη σοβαρή ζημιά της ρύπανσης και άλλους παράγοντες, που πιθανόν να είχαν μάλλον καταστρέψει τα μάρμαρα, αν αυτά βρισκόντουσαν στην Αθήνα τα τελευταία εκατοντάδες χρόνια. (Ωστόσο, τα Μάρμαρα πάθανε περισσότερη ζημιά κατά την μετακίνηση και μεταφορά τους στην Βρετανία, καθώς και από τη μακρόχρονη παραμονή τους στη βαριά μολυσμένη ατμόσφαιρα του Λονδίνου. Ακόμα και ο Λόρδος Elgin παραδέχθηκε ότι η υγρασία του Λονδίνου, προξένησε φθορά στο ευαίσθητο Πεντελικό Μάρμαρο. Επιπλέον, οι μέθοδοι “καθαρισμού” που χρησιμοποιούν οι υπάλληλοι του Βρετανικού Μουσείου, έχει καταστρέψει τα Μάρμαρα ανεπανόρθωτα.)
- Οι εμπειρογνώμονες συμφωνούν ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να καταφύγει δικαστικώς, διότι δόθηκε άδεια στον Elgin από την τότε Κυβέρνηση της Ελλάδας, και θα ίσχυε νομική αρχή περιορισμού. (Ωστόσο, κανένα τέτοιο “φιρμάνι” δεν έχει προσκομηθεί, και τα έγγραφα υποδεικνύουν ότι το πριόνισμα και η μετακίνηση των Μαρμάρων ήταν παράνομη, κάνοντας την “ιδιοκτησία” τους από τη Βρετανική Κυβέρνηση άκυρη.)
- Η αντίληψη ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι κομμάτι, μάλλον παγκόσμιας, παρά αποκλειστικά νεοελληνικής, σημασίας, δυναμώνει το επιχείρημα ότι θα πρέπει να παραμείνουν σε μουσείο, που, και έχει δωρεάν είσοδο, και βρίσκεται στης Ευρώπης την πιό πολυεπισκεπτόμενη πόλη. (Ωστόσο, τα Γλυπτά του Παρθενώνα δεν είναι ελεύθερα μοναχικά κομμάτια τέχνης, αλλά αναπόσπαστα αρχιτεκτονικά μέλη ενός από τα πιό μεγαλοπρεπή και ονομαστά μνημεία του κόσμου: του Παρθενώνα.)
- Πάνω από τα μισά αρχικά Μάρμαρα έχουν χαθεί, οπότε η επιστροφή των Μαρμάρων δεν θα μπορέσει ποτέ να ολοκληρώσει τη συλλογή στην Ελλάδα. (Ωστόσο, έχοντας όλα τα υπόλοιπα Μάρμαρα να δεσπόζουν τον Παρθενώνα, στο ιστορικό και πολιτιστικό τους περιβάλλον, θα επιτρέψει την κατανόησή τους ως σύνολο, σε ευρύτερη συνάφεια.)
Η Μελίνα έλεγε: «…ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ…».
Πηγή - αποσπάσματα:
http://www.ysma.gr/static/files/ParthenonSculpture_GR.pdf
http://iamgreek.gr/liga-logia-gia-ta-klemmena-marmara-tou-parthenona.html
http://www.thetoc.gr/magazine/ta-marmara-pisw-ston-parthenwna-apo-ti-melina-ston-klounei
http://mapabloggers.blogspot.gr/2011/11/blog-post_3448.html